حسابرسی داخلی چیست؟ حسابرسی داخلی برای یک سازمان چقدر اهمیت دارد و مراحل انجام آن به چه صورت است؟ حسابرسی داخلی در هر سازمان و شرکتی نقشی بسیار حیاتی و اساسی در اطمینان از سلامت و کارآمدی عملکردهای داخلی ایفا می‌کند. در ادامه این مطلب از سایت برند56 با حسابرسی داخلی و تمامی موارد مرتبط با آن آشنا خواهید شد.
حسابرسی داخلی چیست؟
حسابرسی داخلی یک فرآیند مستقل و نظام‌مند است که در آن سازمان‌ها به ارزیابی و بررسی دقیق فعالیت‌ها، فرآیندها و سیستم‌های داخلی خود می‌پردازند. هدف اصلی این فرآیند، اطمینان از اجرای صحیح و کارآمد تمامی عملیات سازمانی است و همچنین تضمین می‌کند که این فعالیت‌ها با قوانین، مقررات و سیاست‌های داخلی و خارجی سازمان همخوانی کامل دارند.
این فرآیند به عنوان ابزاری مهم در شناسایی و اصلاح مشکلات و کاستی‌های احتمالی در سیستم‌ها و فرآیندها نقش ایفا می‌کند. حسابرسی داخلی به مدیریت سازمان این امکان را می‌دهد که با ارزیابی مداوم کنترل‌های داخلی، نقاط ضعف را کشف کرده و راهکارهای عملی برای بهبود ارائه دهند. این امر نه تنها به پیشگیری از مشکلات و چالش‌های آینده کمک می‌کند، بلکه سازمان را در مسیر بهبود مستمر و ارتقای کیفیت خدمات و محصولات قرار می‌دهد.
علاوه بر این، حسابرسی داخلی از طریق ارائه گزارش‌های مستقل و بدون جانب‌داری به مدیریت و هیئت‌مدیره، به تقویت شفافیت و اعتماد در سازمان کمک می‌کند. این گزارش‌ها مدیران ارشد را قادر می‌سازند تا تصمیمات استراتژیک و دقیق‌تری اتخاذ کنند و با مدیریت بهتر ریسک‌ها، عملکرد کلی سازمان را بهبود بخشند. در نهایت، حسابرسی داخلی به عنوان یک نیروی محرکه در ترویج فرهنگ سازمانی متعهد به پاسخگویی، بهبود پیوسته، و رعایت دقیق قوانین و مقررات شناخته میشود.
وظایف یک حسابرس داخلی
حسابرس داخلی به عنوان یک متخصص مستقل و بدون تعصب، وظیفه دارد که به ارزیابی و بررسی دقیق فرآیندها، سیستم‌ها و کنترل‌های داخلی یک سازمان بپردازد. این فرد مسئول ارائه اطلاعات معتبر و دقیقی به مدیریت و هیئت‌مدیره است تا آن‌ها را در خصوص کارایی و اثربخشی عملیات سازمان و همچنین رعایت قوانین و مقررات یاری کند. هدف اصلی حسابرس داخلی، تقویت شفافیت و بهبود عملکرد کلی سازمان از طریق شناسایی نقاط قوت و ضعف موجود است.وظایف یک حسابرس داخلی به این صورت است:
- ثبت و مستند سازی تراکنش ها
- تهیه صورت حساب های مالی
- مدیریت حساب ها
- بررسی و تحلیل هزینه‌ها
- بودجه‌ریزی و پیش‌بینی
- حسابرسی داخلی حسابرسی داخلی
- تهیه گزارش‌های مالی
- پاسخگویی به سوالات مالی
- رعایت مقررات مالیاتی
اهداف حسابرسی داخلی
اهداف حسابرسی داخلی به شکلی تدوین شده‌اند که به سازمان‌ها را در بهبود عملکرد و افزایش کارایی خود کمک کنند همچنین ریسک‌ها را به‌طور مؤثر مدیریت و کنترل کنند و از این بابت اطمینان حاصل کنند که تمامی فرآیندها و فعالیت‌ها با دقت و در چارچوب قوانین و مقررات به اجرا درمی‌آیند. از اهداف حسابرسی داخلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ارزیابی و بهبود کنترل‌های داخلی
یکی از اصلی ترین اهداف حسابرسی داخلی شناسایی و ارزیابی کنترل‌های داخلی برای اطمینان از اثربخشی و کارایی آن‌ها می‌باشد و همچنین پیشنهادها و راهکارهایی برای برای کاهش یا مدیریت ریسک‌های شناسایی شده به مدیران سازمان ارائه می‌کند.
۲- مدیریت ریسک
به سازمان ها و شرکت ها این امکان را می‌دهد که ریسک‌های مختلف سازمانی از جمله ریسک‌های مالی، عملیاتی، و رعایت مقررات بررسی و ارزیابی کنند و راهکارهایی برای کاهش یا مدیریت ریسک‌های شناسایی شده ارائه می‌کند.
۳- اطمینان از تطابق با قوانین و مقررات
این اطمینان را می‌دهد که فرآیندها و فعالیت‌های سازمان مطابق با قوانین، مقررات، و استانداردهای مربوطه هستند و خطرات مربوط به عدم رعایت قوانین را شناسایی می‌کند.
۴- بهبود کارایی و بهره‌وری عملیات
هدف دیگر حسابرسی داخلی بررسی کارایی و اثربخشی عملیات سازمان و شناسایی فرصت‌های بهبود و پیشرفت است و برای بهینه‌سازی فرآیندها و افزایش بهره‌وری سازمان پیشنهادات و راهکارهایی را ارائه می‌دهد.
۵= حفاظت از دارایی‌های سازمان
خطرات مرتبط با دارایی‌های فیزیکی و مالی سازمان را شناسایی کرده و ارزیابی می‌کند و از هرگونه سوءاستفاده، تقلب، یا ضایع شدن دارایی‌ها جلوگیری کرده و به اطلاع مدیران سازمان می‌رساند.
۶- ارائه گزارش‌های مستقل به مدیریت
حسابرسی داخلی امکان جمع آوری گزارش‌های جامع و بی‌طرفانه ای از یافته‌های حسابرسی برای مدیران فراهم می‌سازد و به آن ها در تصمیم گیری های استراتژیک کمک شایانی خواهد کرد.
۷- ارتقای شفافیت و اعتماد
این نوع حسابرسی محیطی را بوجود می‌آورد که در آن تمامی فعالیت‌ها و فرآیندها به طور شفاف و قابل پیگیری باشد و به ذینفعان سازمان این اطمینان را می‌دهد که سازمان به درستی و با رعایت اصول اخلاقی فعالیت می‌کند.
۸- حمایت از بهبود مستمر
به ایجاد و ترویج فرهنگ بهبود مستمر در سراسر سازمان کمک شایانی کرده و فرصت هایی برای پیشرفت سازمان شناسایی می‌کند.
شیوه انجام حسابرسی داخلی
برای اینکه از این فرایند نتیجه خوبی حاصل گردد، رعایت هرکدام از مراحل الزامی است:
۱- برنامه ریزی حسابرسی داخلی
در ابتدا کار حسابرسان داخلی اهداف و محدوده حسابرسی را مشخص می‌کنند. این مرحله شامل تعیین بخش‌ها، فرآیندها، یا سیستم‌هایی است که باید مورد بررسی قرار گیرند. سپس اطلاعات اولیه را درباره عملیات، کنترل‌ها، و ریسک‌های مربوط به بخش‌های مورد بررسی جمع‌آوری می‌کنند و برای تخصیص منابع، تعیین تیم حسابرسی، و زمان‌بندی مراحل مختلف حسابرسی برنامه ریزی دقیقی انجام میشود.
۲- اجرای حسابرسی داخلی
حسابرسان از طریق گفتگو با کارکنان، مشاهده دقیق فعالیت‌ها، بررسی مستندات و اجرای آزمون‌های مختلف، شواهد و داده‌های ضروری را برای بررسی فرآیندها و کنترل‌های داخلی گردآوری می‌کنند. پس از این مرحله، حسابرسان به تحلیل این اطلاعات پرداخته و عملکرد کنترل‌های داخلی را ارزیابی می‌کنند تا نقاط قوت و ضعف آن‌ها را مشخص کنند. سپس تمامی این یافته‌ها را به‌صورت جامع و دقیق مستندسازی می‌کنند تا برای تدوین گزارش نهایی حسابرسی آماده شوند.
۳- گزارش دهی
پس از اتمام تحلیل‌ها، حسابرسان گزارشی جامع از نتایج حسابرسی تهیه می‌کنند که شامل یافته‌ها، نقاط ضعف شناسایی‌شده، و پیشنهاداتی برای اصلاح است. این گزارش به مدیریت و در برخی موارد به هیئت‌مدیره ارائه میشود. در این گزارش، حسابرسان راهکارهایی برای بهبود کنترل‌ها و فرآیندهای سازمانی پیشنهاد می‌کنند تا به کاهش ریسک‌ها و افزایش کارایی سازمان کمک کنند.
۴- پیگیری و نظارت
پس از ارائه گزارش، حسابرسان داخلی نظارت بر اجرای پیشنهادات و توصیه‌های خود را آغاز می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که این توصیه‌ها به‌درستی در حال پیاده‌سازی هستند. در برخی موارد، پس از مدتی، آن‌ها ممکن است دوباره به ارزیابی وضعیت اجرای این توصیه‌ها بپردازند تا از مؤثر بودن اصلاحات انجام‌شده مطمئن شوند.
۵- ارزیابی مستمر
حسابرسان داخلی به‌طور پیوسته فرآیند حسابرسی را بررسی می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که این فرآیند به‌طور مداوم در حال بهبود است و با تغییرات محیطی و سازمانی سازگاری دارد.
نحوه تهیه گزارش حسابرسی داخلی
تهیه گزارش حسابرسی داخلی یک فرآیند دقیق و سیستماتیک است که به منظور افزایش شفافیت و بهبود عملکرد سازمان طراحی شده است. در مرحله اول، حسابرسان با تحلیل جامع اطلاعات جمع‌آوری‌شده، نقاط قوت و ضعف کنترل‌های داخلی را شناسایی می‌کنند. گزارش با عنوان و مقدمه‌ای روشن شروع میشود که هدف و دامنه حسابرسی را به‌طور واضح مشخص می‌کند.
در ادامه، یک بخش به خلاصه اجرایی اختصاص دارد که به‌طور مختصر و واضح، نتایج کلیدی، نکات اساسی و پیشنهادات اصلی را ارائه می‌دهد. این بخش به مدیران کمک می‌کند تا به سرعت با نکات برجسته و اهمیت آن‌ها آشنا شوند.
سپس، روش‌های مورد استفاده در حسابرسی و معیارهای ارزیابی توضیح داده میشود و چگونگی رسیدن به نتایج مشخص میشود. یافته ها و داده های اصلی به‌صورت منظم و مستند، شامل شواهد دقیق و نقاط ضعف شناسایی‌شده در کنترل‌ها و فرآیندها ارائه میشود.
در مرحله بعد، حسابرسان به ارائه پیشنهاداتی برای اصلاح و راهکارهایی برای بهبود عملکرد و تقویت کنترل‌های داخلی می‌پردازند. این پیشنهادات معمولاً بر اساس اولویت و تأثیرگذاری آن‌ها بر سازمان دسته‌بندی شده و به‌طور مؤثر برای اقدام‌های بعدی تنظیم میشود.
گزارش با جمع‌بندی نهایی به پایان می‌رسد که بر ضرورت اجرای پیشنهادات و اقدام‌های اصلاحی تأکید می‌کند. در نهایت، گزارش به مدیریت و هیئت‌مدیره ارائه میشود و در صورت نیاز، حسابرسان توضیحات شفاهی نیز ارائه می‌دهند تا به سوالات و ابهامات پاسخ دهند. این فرآیند به بهبود شفافیت، ایجاد اعتماد و ارتقاء عملکرد سازمان کمک می‌کند و زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های آگاهانه و مؤثر است.
جمع بندی
حسابرسی داخلی به‌عنوان یک فرآیند مستقل و سیستماتیک، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که به‌طور جامع و عمیق به بررسی و ارزیابی فعالیت‌ها، فرآیندها و ساختارهای داخلی خود بپردازند. هدف اصلی این ارزیابی‌ها شناسایی نقاط قوت و ضعف است تا سازمان بتواند عملکرد خود را بهبود بخشد و در جهت ارتقای کیفیت خدمات و محصولات خود گام بردارد. و مسئولیت انجام این کارها برعهده حسابرس داخلی است.
از اهداف مهم حسابرسی داخلی می‌توان به مدیریت ریسک و ارزیابی و بهبود کنترل های داخلی اشاره کرد که باید بر اساس شیوه درست این فرایند انجام شود تا نتیجه خوبی از آن حاصل گردد.
بدون دیدگاه